Jakie rośliny na suche gleby: przewodnik dla tych, którzy nie boją się wyzwań

Sucha gleba w ogrodzie to nie wyrok, ale wręcz zaproszenie do ogrodniczego buntu. Jeśli kiedykolwiek stałeś z konewką, patrząc na popękaną ziemię i zastanawiałeś się, czy twoje wysiłki nie są syzyfowe, ten przewodnik jest dla ciebie. „Jakie rośliny na suche gleby” to pytanie, które rozgrzewa fora ogrodnicze i podwórkowe rozmowy. Ale zamiast powielać mit, że piach oznacza pustynię, czas spojrzeć na problem bez kompromisów – z odrobiną niepokornego zacięcia, jakie cechuje najlepszych ogrodników. W tym artykule pokażę ci, jak sucha gleba może stać się twoim sprzymierzeńcem, a nie przekleństwem. Poznasz 21 nieoczywistych gatunków roślin, które nie tylko przetrwają, ale rozkwitną tam, gdzie inni odpuszczają. Przeanalizujemy mity, podważymy „poradnikowe” pewniki, wyjaśnimy testy gleby i zaproponujemy realne strategie, dzięki którym ogród na suchej ziemi nabierze nowego znaczenia. Zapnij pasy – przed tobą przewodnik, który wywraca do góry nogami myślenie o ogrodnictwie na trudnych glebach.

Dlaczego suche gleby są większym wyzwaniem, niż myślisz

Paradoks pustyni: Polska sucha gleba w liczbach

Wbrew pozorom, polska sucha gleba to nie egzotyczny margines – to twarda rzeczywistość wielu regionów. Według najnowszego raportu GUS z 2023 roku, szacuje się, że nawet 24% gruntów ornych w Polsce wykazuje cechy silnego przesuszenia w okresach letnich, a są regiony, gdzie odsetek ten przekracza 40%. Dane nie pozostawiają złudzeń: zjawisko to dotyczy nie tylko piaszczystych gleb, ale także tych o niskiej zawartości próchnicy i organicznej materii. Najbardziej narażone są województwa lubuskie, łódzkie i wielkopolskie, gdzie intensyfikacja rolnictwa i deficyt opadów pogłębiają problem.

Tabela 1: Rozkład gleb suchych w Polsce według raportu GUS 2023. Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS 2023, gus.gov.pl

Paradoks polega na tym, że w kraju, gdzie stereotypowo narzekamy na chłody i deszcze, coraz częściej musimy mierzyć się z problemem suszy i degradacji gleby. To nie jest chwilowy trend, a trwała zmiana, która wymaga przebudowania strategii ogrodniczych.

Psychologia ogrodnika: frustracja, kompromisy i bunt wobec piachu

Każdy, kto próbował założyć ogród na suchej glebie, zna ten lęk przed kolejną falą upałów. Frustracja ogrodnika bierze się nie tylko z walki o zielone plamy wśród piachu, ale z konieczności wiecznych kompromisów: wybierać rośliny, które nie są marzeniem, rezygnować z rabat pełnych wilgociolubnych klasyków. Ale z tej frustracji rodzi się często bunt – bunt przeciwko utartym schematom, który prowadzi do odkrywania prawdziwej odporności natury. To właśnie ci ogrodnicy, którzy nie boją się wyzwań, najbardziej doceniają siłę twardzieli rosnących tam, gdzie innym brakuje tchu.

"Sucha gleba wymaga od ogrodnika nie tyle pokory, co kreatywności – i gotowości na zmianę perspektywy. Tutaj nie liczy się walka z przyrodą, lecz umiejętność jej słuchania." — Anna Kocjan, praktyk ogrodnictwa ekologicznego, [2023]

Kultura trawnika kontra dzika odporność

W polskiej mentalności trawnik stał się synonimem zadbanego ogrodu. Zielony, gęsty dywan – symbol sukcesu, ale i... ogrodniczego konformizmu. Tymczasem w warunkach suchej gleby trawnik to finansowy i ekologiczny koszmar, który wymaga nieludzkiej ilości wody, nawozów i energii.

• Monokulturowy trawnik nie ma szans w starciu z upałem. Nawet najdroższe mieszanki nie przetrwają dłuższej suszy bez stałego podlewania.
• Rośliny rodzime i dziko rosnące byliny adaptują się do lokalnych warunków, tworząc z czasem zrównoważone mikroklimaty.
• Krzewy odporne na suszę, takie jak jałowiec czy sosna górska, pełnią funkcję naturalnej osłony przed wiatrem i erozją.
• Rozchodniki, rojnik, mikołajek czy dziewięćsił nie tylko „przeżywają”, ale wręcz wygrywają na suchych stanowiskach – bez chemii, bez podlewania, z zupełnie inną estetyką.

Warto więc postawić na dziką odporność, zamiast ścigać się o najzieleńszy trawnik na osiedlu. Ogród na suchej glebie to przestrzeń wolności – dla ciebie i dla natury.

Mitologia suchych gleb: co naprawdę działa, a co jest bzdurą

Najczęstsze mity ogrodnicze o roślinach na suche gleby

W świecie ogrodników krąży wiele półprawd i mitów, które często prowadzą do rozczarowań. Oto najpopularniejsze z nich, obalone przez praktykę i badania naukowe:

• „Wystarczy często podlewać, a nawet róża urośnie na piachu.” W rzeczywistości, częste podlewanie prowadzi do powierzchniowego ukorzenienia i szybkiego więdnięcia roślin przy pierwszym braku wody.
• „Każda gleba da się poprawić nawozami.” Niestety, bez materii organicznej i próchnicy, nawet najlepszy nawóz nie zatrzyma wody w piasku.
• „Rośliny egzotyczne zawsze poradzą sobie lepiej.” Często rodzime byliny są znacznie bardziej odporne niż importowane nowinki.
• „Sucha gleba to zawsze uboga gleba.” Nie każda sucha gleba jest jałowa – czasem to gleby bogate w składniki mineralne, ale z niską retencją wody.
• „Mulcz to strata czasu na piachu.” Badania pokazują, że ściółkowanie jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na zatrzymanie wilgoci nawet na bardzo lekkich glebach.

"Największym błędem jest wiara w uniwersalne rozwiązania. Odpowiedź na pytanie ‘jakie rośliny na suche gleby’ zawsze zaczyna się od… poznania własnej ziemi." — Fragment poradnika „Ekologiczny Ogród” [2022]

Dlaczego większość poradników się myli: głębsza analiza

Większość internetowych poradników powiela gotowe listy roślin, bez uwzględnienia lokalnych warunków. To prowadzi do serii porażek, bo rośliny odporne na suszę w jednym rejonie, mogą nie przetrwać w innym – z powodu różnic w mikroklimacie, typie gleby czy ekspozycji na słońce.

Tabela 2: Najczęstsze mity i ich konsekwencje. Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań SGGW, 2023

Jak rozpoznać swoją suchą glebę: piasek, glina, próchnica

Testy domowe: od szklanki wody po łopatę w dłoń

Poznanie własnej gleby to podstawa sukcesu. Nie musisz być profesjonalistą – wystarczy kilka prostych testów:

1. Test szklanki z wodą: Nabierz próbkę ziemi (ok. 1/3 szklanki), zalej wodą, zamieszaj. Po 24h obserwuj rozwarstwienie:
   • Na dnie piasek, wyżej glina, na wierzchu próchnica.
2. Test dotykowy: Wilgotną ziemię rozcieraj w palcach. Piasek jest sypki, glina plastyczna, próchnica lekko tłusta.
3. Test spływu wody: Zalej wybrany fragment ogrodu 2 litrami wody. Jeśli zniknie w ciągu minuty – masz piasek.
4. Test kuli: Spróbuj ulepić kulkę z wilgotnej ziemi. Piasek rozsypuje się, glina trzyma kształt.

Dzięki tym testom bez trudu rozpoznasz, czy twoja gleba jest bardziej piaszczysta, gliniasta czy próchniczna – co pozwoli lepiej dobrać rośliny na suche gleby.

Czego nie mówią ci sklepy ogrodnicze: ukryte różnice

• Sklepy ogrodnicze często polecają uniwersalne mieszanki nawozów, które rzadko działają na piasku – brakuje im frakcji organicznych.
• Rośliny sprzedawane jako „odporne na suszę” mogą wymagać kilku sezonów adaptacji przed osiągnięciem pełnej odporności.
• Wielu sprzedawców myli „suchą glebę” z „glebą ubogą” – a to nie zawsze to samo.
• Warto zwracać uwagę nie tylko na system korzeniowy, ale także na wymagania świetlne i odporność na wiatr czy mróz.

Definicje dla laików: sucha gleba a gleba uboga

Top 21 roślin na suche gleby: nieoczywiste typy i sprawdzone klasyki

Rodzime byliny: piękno z polskiej natury

Polska flora dostarcza niezliczonych inspiracji dla ogrodników walczących z suchą glebą. Wybierając byliny rodzime, stawiasz na rośliny przystosowane do lokalnych warunków i wspierające bioróżnorodność.

• Dziewięćsił bezłodygowy – ikona polskich muraw, przetrwa najbardziej ekstremalne susze i zachwyca srebrzystymi liśćmi.
• Przegorzan pospolity – niebieskie kule kwiatowe przyciągają pszczoły i motyle.
• Mikołajek płaskolistny – stalowe liście i kwiaty odporne na wszystko.
• Macierzanka wczesna – aromatyczny dywan o zniewalającym zapachu, idealny na słoneczne skarpy.
• Sasanka zwyczajna – subtelna, a jednak wytrzymała; sadzona na piaskach od pokoleń.
• Rozchodniki (Sedum) i rojnik (Sempervivum) – ekstremalnie odporna para, nie do zdarcia na grządkach i skalniakach.

Krzewy, które wytrzymają najgorsze warunki

Nie każdy krzew podda się piachowi – oto prawdziwi mistrzowie przetrwania:

• Jałowiec pospolity i jałowiec sabiński – arcymistrzowie suchego podłoża, osłaniają rabaty i stabilizują glebę.
• Sosna górska (kosodrzewina) – krzewiastą formę można prowadzić także na rabatach.
• Sosna czarna – odporna na suszę, wiatr, skrajne temperatury.
• Brzoza brodawkowata – lekka, a jednak twardziel na piasku.
• Liliowiec ogrodowy – choć formalnie bylina, dorasta do rozmiaru krzewu i daje radę bez podlewania.

Tabela 3: Krzewy na suche gleby. Źródło: Opracowanie własne na podstawie SGGW 2023, sggw.edu.pl

Egzotyka, która nie boi się piachu: od lawendy po perowskie

Niektóre rośliny spoza rodzimej flory adaptują się wręcz modelowo:

• Lawenda wąskolistna – symbol południa, ale w Polsce także daje radę na suchych stanowiskach, zwłaszcza odmiany ‘Hidcote’ i ‘Munstead’.
• Kocimiętka Faassena – lawendopodobne kwiaty, odporność żelazna.
• Jukka karolińska – sztywnieje nawet na najgorszym piachu.
• Perowskia łobodolistna – srebrzysty krzew kwitnący przez całe lato.
• Czyściec wełnisty – liście jak futro, kwitnie nawet przy totalnym zaniedbaniu.

Wielki test: rośliny polecane przez ogrodników z różnych regionów Polski

Praktyka ogrodników pokazuje, że lista twardzieli jest jeszcze dłuższa. Właściciele ogrodów ze wszystkich stron kraju polecają:

"Przeszedłem całą drogę od trawnika do łąki z bylinami – i nie wracam już do starego podejścia." — Piotr, ogrodnik z Wielkopolski, [2024]

Tabela 4: Subiektywny ranking roślin na suche gleby wg praktyków. Źródło: Opracowanie własne na podstawie wywiadów ogrodniczych 2024.

Strategie sadzenia i pielęgnacji: jak sprawić, by rośliny przetrwały suszę

Jak sadzić, żeby nie podlewać co tydzień: triki i błędy do uniknięcia

1. Sadzenie głęboko – rośliny posadzone głębiej szybciej rozwijają głębokie korzenie.
2. Obfite pierwsze podlewanie – po posadzeniu zalewaj rośliny solidnie, aby zachęcić do sięgania głębiej za wodą.
3. Minimalizowanie nawozów azotowych – stymulują szybki, płytki wzrost, co jest pułapką na suchych glebach.
4. Odstępy między roślinami – im gęściej, tym szybciej gleba wyjaławia się.
5. Unikanie spulchniania w szczycie upałów – prowadzi do szybszej utraty wilgoci.

Te proste zasady pozwalają ograniczyć podlewanie do niezbędnego minimum.

Systemy ściółkowania: naturalne, tanie i brutalnie skuteczne

• Kora drzew iglastych – najlepiej zatrzymuje wilgoć, ale rozkłada się wolno.
• Skoszona trawa, liście – darmowe i skuteczne, choć wymagają regularnego uzupełniania.
• Żwir i kamień – odbijają światło, zmniejszają parowanie, ale szybko się nagrzewają.
• Zrębki drewniane – świetnie magazynują wodę, chronią mikroorganizmy.
• Kompost – łączy w sobie funkcję ściółki i nawozu organicznego.

Ściółkowanie to nie moda, a konieczność. Według badań SGGW ściółka potrafi zredukować parowanie nawet o 60%. To realna ulga dla roślin – i twojego portfela.

Nawadnianie z głową: kiedy podlewanie to strata czasu

1. Podlewanie rzadko, ale obficie – lepiej raz na tydzień 10 litrów, niż codziennie po szklance.
2. Najlepiej rano lub wieczorem – minimalizujesz straty przez parowanie.
3. Unikaj zraszania liści – promujesz choroby grzybowe i marnujesz wodę.
4. Systemy kroplujące – oszczędzają nawet 70% wody względem tradycyjnego podlewania.

"Częste, powierzchniowe podlewanie to pułapka, która prowadzi do uzależnienia roślin od konewki." — Fragment poradnika „Ogrody odporne na suszę” [2023]

Przyszłość suchych ogrodów: klimat, ekologia i społeczne zmiany

Susza w Polsce: prognozy i fakty, których nie chcesz ignorować

Zmiany klimatyczne sprawiają, że susza to już nie epizod, a nowa normalność. Według Państwowego Instytutu Meteorologicznego, średnia liczba dni z deficytem wilgoci wzrosła w Polsce z 17 do 32 w ciągu ostatnich 25 lat. Oznacza to, że ogród oparty na roślinach odpornych na suszę to nie kaprys, lecz konieczność.

Tabela 5: Wzrost liczby dni z suszą w Polsce. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych IMGW 2023.

Suchy ogród jako ekosystem: rola dla owadów i ptaków

• Rośliny takie jak przegorzan, mikołajek, dziewięćsił czy lawenda przyciągają zapylacze nawet w skrajnie suchych warunkach.
• Dziko rosnące trawy stanowią schronienie dla motyli i chrząszczy.
• Krzewy jałowca i brzozy to ulubione miejsca gniazdowania dla ptaków śpiewających.
• Ogród na suchej glebie rzadziej wymaga chemii, co przekłada się na wyższą bioróżnorodność.

Dlaczego moda na „zielone pustynie” odchodzi do lamusa

• Trawnikowa monokultura jest nieekologiczna i nieodporna na zmiany klimatyczne.
• Ogrody oparte na rodzimych gatunkach lepiej wspierają lokalną faunę.
• Utrzymanie klasycznego trawnika na suchych glebach generuje ogromne koszty wody i energii.
• Rośliny odporne na suszę to mniejsze ryzyko strat nawet podczas najgorszych upałów.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać: ostrzeżenia od praktyków

Czego nigdy nie robić na suchej glebie: anty-poradnik

1. Nie sadź roślin wilgociolubnych (np. hortensji czy rododendronów) na piasku bez ściółki i regularnego podlewania.
2. Nie nawoź przesadnie azotem – szybki wzrost to szybka śmierć w upale.
3. Nie upiększaj gleby czarną matą bez ściółki – nagrzewa się i przyspiesza suszenie.
4. Nie przekopuj gleby w środku lata – wyparuje resztki wilgoci.
5. Nie ufaj uniwersalnym listom roślin bez sprawdzenia ich lokalnych wymagań.

"Ogrodnik odporny na suszę nie walczy z glebą – uczy się jej języka i wybiera sprzymierzeńców wśród roślin." — Fragment bloga ogrodniczego, 2024

Ukryte koszty i ryzyka: na co uważać przy wyborze roślin

• Zbyt egzotyczne rośliny mogą wymagać ochrony zimą, co generuje dodatkowe koszty.
• Niektóre „odporne” byliny przez pierwsze 2-3 lata wymagają częstszego podlewania podczas ukorzeniania.
• Krzewy szybko rosnące mogą konkurować z innymi roślinami o wodę.
• Rośliny ekspansywne (np. niektóre trawy) mogą wypierać delikatniejsze gatunki.

Tabela 6: Ukryte koszty i ryzyka. Źródło: Opracowanie własne na podstawie konsultacji ogrodniczych 2024.

Mityczne „rośliny nie do zabicia”: prawda czy marketing?

Wszystkie „niezniszczalne” rośliny mają swoje limity – i to jest cała prawda, którą ogrodnik powinien znać.

Przypadki z życia: co działa w polskich ogrodach i dlaczego

Ogrody odporne na suszę: reportaże i zdjęcia

Zajrzyj do ogrodów, w których sucha gleba stała się atutem, a nie przekleństwem. W Lubuskiem, na piaszczystych skarpach, powstał ogród bylinowy, gdzie dominuje lawenda, przegorzan, rozchodniki i liliowce. W Wielkopolsce rabaty obsadzone jałowcem i mikołajkiem kwitną bez podlewania nawet podczas rekordowych upałów.

Sukcesy (i porażki) ogrodników-amatorów

• „Po 2 latach walki z trawnikiem przerzuciłem się na byliny – teraz podlewam raz w miesiącu, a ogród wciąż wygląda dobrze.”
• „Zainwestowałam w ściółkowanie i korę – efekty przerosły moje oczekiwania.”
• „Największa klęska? Próba uprawy rododendronów na piachu – nie polecam żadnemu wrogowi.”

"Sucha gleba to najlepszy nauczyciel pokory i... kreatywności." — Helena, ogrodniczka z Mazowsza, 2024

Jak ogrodnik.ai pomaga w walce z suchą glebą

Ogrodnik.ai to platforma, która dostarcza nie tylko listek dobrych rad, ale analizuje twój ogród w konkretnych warunkach. Dzięki inteligentnym rekomendacjom i błyskawicznemu dostępowi do bazy roślin odpornych na suszę, możesz uniknąć kosztownych błędów i postawić na sprawdzone rozwiązania. Jeśli zastanawiasz się, jakie rośliny na suche gleby wybrać w swoim regionie – ogrodnik.ai pomoże ci znaleźć odpowiedź dopasowaną do twoich warunków.

Zaawansowane triki i alternatywne podejścia

Mikroklimat w praktyce: jak zmienić warunki bez koparki

1. Sadzenie krzewów osłonowych od wiatru – zmniejsza utratę wilgoci.
2. Tworzenie mulczowanych wysp – minimalizuje parowanie wokół najdelikatniejszych roślin.
3. Wykorzystanie naturalnych spadków terenu – sadzenie w zagłębieniach, gdzie dłużej zatrzymuje się wilgoć.
4. Zbiorniki na deszczówkę – to nie tylko ekologia, ale i realne wsparcie dla ogrodu.

Rośliny jako sojusznicy: jak jedne gatunki wspierają inne

• Sianie bylin okrywowych wokół wyższych roślin zmniejsza parowanie.
• Krzewy, takie jak jałowiec czy sosna górska, zacieniają podłoże i chronią przed wiatrem.
• Rośliny o głębokim korzeniu (liliowiec, dziewięćsił) poprawiają strukturę gleby, robiąc miejsce na korzenie innych gatunków.
• Ściółkujące trawy, np. kostrzewa sina, stanowią naturalną barierę dla chwastów.

Permakultura na suchych glebach: mit czy realna alternatywa?

"Permakultura to nie moda, a konieczność tam, gdzie każdy litr wody się liczy." — Fragment „Permakulturowy Ogród Polski”, 2023

Dodatki praktyczne: checklisty, porównania, szybkie podsumowania

Checklista: jak wybrać rośliny na swoją suchą glebę

1. Sprawdź typ gleby własnoręcznie – piasek, glina czy coś pomiędzy?
2. Zwróć uwagę na nasłonecznienie – większość roślin odpornych na suszę wymaga pełnego słońca.
3. Wybieraj gatunki o głębokim korzeniu – liliowiec, dziewięćsił, brzoza.
4. Stawiaj na rodzime byliny – są najbardziej elastyczne.
5. Zaplanuj ściółkowanie – dobry start to połowa sukcesu.
6. Pamiętaj o odstępach – zbyt gęsto to ryzyko konkurencji o wodę.
7. Przygotuj się na pierwsze 2-3 lata adaptacji – nawet twardziele potrzebują czasu, by się zadomowić.

Tabela porównawcza: rośliny na suche gleby według regionu Polski

Tabela 7: Rośliny na suche gleby – wybór wg regionu. Źródło: Opracowanie własne na podstawie wywiadów ogrodniczych 2024.

Najważniejsze wnioski: czego nauczyliśmy się o suchych glebach

• Sucha gleba to nie wyrok – to szansa na oryginalny, łatwy w utrzymaniu ogród.
• Najlepiej sprawdzają się rodzime byliny i odporne krzewy – nie zawsze warto sięgać po egzotykę.
• Ściółkowanie i dobrze zaplanowane nasadzenia ograniczają konieczność podlewania nawet o 70%.
• Odpowiednia strategia pozwala oszczędzić czas, wodę i pieniądze.
• Ogród odporny na suszę to ogród bardziej przyjazny bioróżnorodności i mniej podatny na zmiany klimatyczne.

Podsumowanie: czas na rewolucję w myśleniu o suchych glebach

Jak pokazały przytoczone dane i historie ogrodników, pytanie „jakie rośliny na suche gleby” nie prowadzi już na manowce kompromisów. To wyzwanie, które – przy właściwym podejściu – zmienia się w szansę na autentyczny, odporny na klimat i modę ogród. Dziś sucha gleba to nie problem, a pole do kreatywności i eksperymentów, w których polskie byliny, twarde krzewy i egzotyczne innowacje układają się w krajobraz odporny na suszę i zmiany społeczne. Jeśli doceniasz niezależność, minimalizm i kontakt z prawdziwą naturą – to właśnie ogród na suchej glebie może stać się twoim ulubionym kawałkiem świata.

Co dalej? Jak wdrożyć zmiany w swoim ogrodzie

1. Wykonaj test gleby – poznaj swoje podłoże zanim zaczniesz sadzić.
2. Wybierz 3-4 gatunki z listy twardzieli – zacznij od sprawdzonych bylin lub krzewów.
3. Przygotuj rabaty i ściółkę – to twoja inwestycja w sukces.
4. Zaplanuj nasadzenia na jesień lub wczesną wiosnę – optymalne warunki do ukorzenienia.
5. Monitoruj wilgotność i adaptację roślin – pierwsze 2 sezony są kluczowe.
6. Konsultuj się z ekspertami, np. na ogrodnik.ai – unikniesz błędów typowych dla początkujących.
7. Nie bój się eksperymentować – sucha gleba daje wolność, o jakiej ogrody na „czarnoziemie” mogą tylko marzyć!

Tematy pokrewne i najczęstsze pytania

Jak poprawić strukturę suchej gleby bez chemii

Poprawa suchej gleby nie musi oznaczać użycia „cud-nawozów”. Najlepiej sprawdzają się techniki naturalne:

1. Dodawanie kompostu i przekompostowanych liści – zwiększa retencję wody i zawartość próchnicy.
2. Regularne ściółkowanie – kora, zrębki, słoma, nawet skoszona trawa.
3. Siew roślin okrywowych (np. facelia, łubin) – wiążą azot, poprawiają strukturę.
4. Unikanie głębokiego przekopywania – chroni mikroorganizmy.
5. Wprowadzanie roślin pionierskich (np. łyszczec, dziewanna) – pomagają w rekultywacji gleby.

Czy można mieć warzywnik na suchej glebie?

• Tak, ale wybieraj warzywa o głębokich korzeniach: marchew, pietruszka, burak, pasternak.
• Stosuj podwyższone grządki wypełniane kompostem.
• Ściółkuj uprawy słomą lub korą – ograniczysz parowanie.
• Siew wczesnowiosenny lub po deszczu zwiększa szansę na udane plony.
• Warto stosować cieniowanie upraw np. siatką, by ograniczyć przegrzewanie gleby.

Jakie rośliny na suchą glebę w cieniu?

• Brunnera wielkolistna
• Epimedium
• Funkia (hosta) – odmiany o mniejszych liściach
• Bergenia sercowata
• Kokoryczka wonna
• Paprocie (np. długosz, języcznik)
• Barwinek pospolity

Każdy z tych gatunków radzi sobie lepiej przy umiarkowanym przesuszeniu niż klasyczne byliny leśne, choć i tutaj ściółkowanie pozostaje kluczowe.